موانع جذب سرمایه گذاری خارجی

موانع جذب سرمایه گذاری خارجی

در خبر مربوط به میزان جذب سرمایه گذاری خارجی در 16 سال گذشته و از سال 1372 تا 1387 آمده است که از رقم مصوب 34 میلیارد دلاری جذب سرمایه های خارجی تنها 10 درصد آن معادل 5/3 میلیارد دلار به کشور وارد شده است که به طور متوسط برای هر سال معادل 220 میلیون دلار جذب سرمایه داشته ایم که در مقایسه با نیاز کشور، سهم یک درصدی ما از کل جمعیت جهان، درآمد 70 میلیارد دلاری نفت در سال گذشته از نقش و جایگاه موردانتظار ما در بازار جهانی فاصله زیادی دارد و در شرایطی که مسوولان از نیاز 100 میلیارد دلاری در جذب سرمایه گذاری خارجی برای توسعه و رشد اقتصادی سخن می گویند نشانه عدم موفقیت در جذب تکنولوژی و دانش فنی و انتقال مدیریت خارجی به صنایع و تولیدات کشور است.همچنین در شرایطی که میزان جذب سرمایه خارجیدر رشته ها و بخش های مختلف مشخص نیست، نمی توان در مورد اثرگذاری جذب سرمایه خارجی بر تولید و صنعت ارزیابی دقیقی ارائه دارد زیرا انتظار کارشناسان این است که در صنایع پیشرفته و صنایعی که می توانیم حرفی برای گفتن داشته باشیم باید در انتقال دانش فنی و تکنولوژی کوشا باشیم.

بر این اساس لازم است میزان جذب سرمایه گذاری خارجی در رشته های مختلف نیز مشخص شود تا ارزیابی درستی از نتایج جذب سرمایه ها بر اقتصاد کشور داشته باشیم.

ورود سرمایه های خارجی به کشور تابع چند فاکتور اساسی است. نخست امنیت سرمایه گذاری در اولویت است زیرا سرمایه فراری است و به جایی می رود که احساس امنیت کند و امنیت سرمایه گذاری تابع انواع قوانین و مقررات، شفافیت در بازارهای کالا، پول، کار و سرمایه و شفافیت در فضای سیاسی و سیاست خارجی است.
سرمایه خارجی وارد کشوری می شود که امنیت آن کشور تضمین شده و درجه ریسک پذیری آن پایین باشد.
درجه ریسک پذیری نیز توسط نهادهای بین المللی با استفاده از شاخص های اقتصادی- اجتماعی هر کشور تعیین می شود.

بنابراین در مورد شرط اول ورود سرمایه که پایین بودن درجه ریسک پذیری است، ایران جزء کشورهای پرخطر محسوب می شود. درجه ریسک پذیری و امنیت سرمایه نیز تحت تاثیر شرایط سیاسی- اقتصادی هر کشور و ثبات این شرایط است. در تمام دنیا ثابت شده کشورهایی که دارای سیاست خارجی پرتنش هستند در جذب سرمایه گذاری خارجی بسیار ناموفق عمل می کنند.

نکته موثر دیگر در جذب سرمایه خارجی قوانین و مقررات سهل و ساده است.

این موضوع به آن معناست که قوانین جذب سرمایه گذاری جذب سرمایه های خارجی را تسهیل کند. در مورد چنین مواردی مقایسه قوانین و مقررات ایران با قوانین و مقررات کشورهای هم طراز مانند ترکیه، عربستان و… نشان می دهد قوانین ما از جذابیت کمتری برخوردار است.

نکته دیگر در جذب سرمایه که در همه کشورها صادق است میزان سودآوری سرمایه گذاری هاست و اینکه تا حدی سودآوری سرمایه های جذب شده تضمین شده است.

البته همان طور که گفته شد باید دانست که این سرمایه ها تحت چه عنوانی و در چه رشته هایی به کشور وارد شده است. برای مثال ورود سرمایه گذاران بخش نفت و گاز با مشکلات فراوانی مواجه است چرا که در شرایط کنونی و تحریم کشورهایی که با آمریکا روابط گسترده تجاری دارند ترجیح می دهند بازار وسیع آمریکا را از دست ندهند. بنابراین در ایران سرمایه گذاری نمی کنند. باید پذیرفت قابل محاسبه و پیش بینی نبودن شرایط اقتصادی – سیاسی و اجتماعی کشور، بالابودن درجه ریسک پذیری و نبود ثبات در قوانین موجود کشور از جمله عوامل موثر در موانع جذب سرمایه گذاری ها هستند. این امر نشان می دهد مشکلات ساختاری بسیاری در جذب سرمایه های خارجی وجود دارد و تا این عوامل برطرف نشود، نمی توان توقع داشت که جذب سرمایه گذاری خارجی بالا برود. البته نوع سرمایه های جذب شده نیز نشانگر این امر است. به طوری که ما در جذب سرمایه گذاری های مستقیم خارجی (FDI) بسیار ناموفق عمل کرده ایم و سرمایه هایی نیز که جذب شده بیشتر با روش های Bot، بای بک و …. بوده است. در یک کلام برای جذب و جلب سرمایه های خارجی در ایران مشکلات ساختاری وجود دارد.

*کارشناس اقتصادی
*علی ماجدی
منبع:سرمایه